Số lượng nhà bỏ hoang tại Nhật Bản đã tăng lên con số kỷ lục 9 triệu, tương đương với số lượng đủ để cấp nhà cho mỗi người dân của thành phố New York, khi quốc gia Đông Á này tiếp tục phải đối mặt với tình trạng dân số giảm mạnh.
Những ngôi nhà bỏ hoang, được gọi là "akiya" trong tiếng Nhật, thường là các căn nhà cũ kỹ nằm ẩn mình tại các khu vực nông thôn. Tuy nhiên, hiện nay số lượng akiya ngày càng xuất hiện nhiều hơn tại các thành phố lớn như Tokyo và Kyoto, khiến chính phủ Nhật Bản phải đau đầu xử lý.
Tình trạng dân số giảm dẫn đến khủng hoảng nhà ở
Jeffrey Hall, giảng viên tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Kanda ở Chiba, nhận định: “Đây là hệ quả của sự suy giảm dân số tại Nhật Bản, chứ không phải do việc xây dựng quá nhiều nhà ở.” Theo số liệu từ Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản, khoảng 14% tổng số nhà ở tại Nhật Bản hiện đang trong tình trạng bỏ trống.
Mặc dù không phải tất cả những ngôi nhà này đều đang xuống cấp nghiêm trọng, nhưng những ngôi nhà bỏ hoang thật sự đang gây ra nhiều vấn đề lớn cho chính phủ và cộng đồng địa phương. Những căn nhà này không chỉ làm cản trở các nỗ lực tái tạo cộng đồng già cỗi mà còn trở thành mối nguy hiểm tiềm ẩn do thiếu sự bảo trì, đặc biệt trong các thảm họa tự nhiên như động đất và sóng thần, hai mối đe dọa phổ biến tại Nhật Bản.
Nhà bỏ hoang – Vấn đề phức tạp hơn chỉ là thiếu người ở
Ngôi nhà gỗ bỏ hoang bị sập một phần ở Tambasasayama, Nhật Bản. Ảnh: Buddhika Weerasinghe
Những căn nhà akiya thường được truyền lại qua nhiều thế hệ, nhưng với tỷ lệ sinh giảm mạnh tại Nhật Bản, ngày càng ít người thừa kế hoặc người nhận kế thừa các căn nhà này, và nhiều người trẻ chuyển đến sống ở thành phố, không có ý định quay lại các khu vực nông thôn. Một số căn nhà còn nằm trong tình trạng pháp lý không rõ ràng do chính quyền địa phương không thể xác định được chủ sở hữu.
Chính sách thuế của Nhật Bản cũng là một phần của vấn đề, khi việc giữ lại ngôi nhà thường rẻ hơn so với chi phí phá dỡ để tái phát triển. Điều này làm khó khăn cho việc thu hút người mua hoặc các nhà đầu tư tiềm năng.
Hall cho biết: “Nhiều ngôi nhà này không có kết nối với các phương tiện giao thông công cộng, dịch vụ y tế hay thậm chí là các cửa hàng tiện lợi, làm giảm đáng kể khả năng bán lại hoặc phát triển.”
Khó khăn trong việc giải quyết vấn đề nhà bỏ hoang
Mặc dù những video lan truyền về việc người nước ngoài mua lại những căn nhà rẻ tiền tại Nhật Bản và biến chúng thành quán cà phê hoặc nhà nghỉ thu hút được nhiều người xem trên mạng xã hội, nhưng Hall cảnh báo rằng thực tế không dễ dàng như vậy. “Đa phần những căn nhà này sẽ không được bán cho người nước ngoài, hoặc quy trình hành chính và các quy định quá phức tạp đối với những ai không thành thạo tiếng Nhật,” ông nói.
Sự suy giảm dân số – Nguyên nhân gốc rễ của vấn đề
Nhật Bản đã đối mặt với tình trạng dân số giảm trong nhiều năm qua. Năm 2022, dân số đã giảm hơn 800.000 người so với năm trước, chỉ còn 125,4 triệu người. Tỷ lệ sinh đã giảm xuống mức kỷ lục và tiếp tục giảm trong năm 2023. Tỷ lệ sinh hiện tại chỉ ở mức 1,3, thấp hơn rất nhiều so với mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định.
Các chuyên gia cảnh báo rằng vấn đề nhà bỏ hoang và dân số giảm sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai, gây ra nhiều thách thức cho việc tái phát triển và cứu hộ trong các thảm họa.
Kết luận
Tình trạng nhà bỏ hoang tại Nhật Bản là một biểu hiện rõ rệt của cuộc khủng hoảng dân số, ảnh hưởng đến cả nền kinh tế và cộng đồng. Những nỗ lực của chính phủ nhằm giải quyết vấn đề này đang gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là khi tỷ lệ sinh tiếp tục giảm mạnh. Nhật Bản cần có những biện pháp dài hạn và hiệu quả hơn để đối phó với tình trạng này, nhằm bảo vệ cả sự an toàn của cộng đồng lẫn phát triển bền vững trong tương lai.
