Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, một trong những dự án hạ tầng giao thông trọng điểm của Việt Nam, được triển khai theo ba giai đoạn: lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thi công và mua sắm thiết bị, vận hành thử và khai thác thương mại. Đây là một dự án phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ từ nhiều bộ ngành và địa phương.
Giai đoạn 1: Lập báo cáo nghiên cứu khả thi (2025-2027)
Giai đoạn đầu tiên tập trung vào việc lập báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) và thiết kế tổng thể kỹ thuật (FEED). Theo ông Phạm Hữu Sơn, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI), các đơn vị sẽ tiến hành khảo sát, nghiên cứu để cập nhật nhu cầu vận tải, tổ chức khai thác và xây dựng khung tiêu chuẩn kỹ thuật.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của giai đoạn này là bàn giao cọc giải phóng mặt bằng để địa phương triển khai sớm. Tuy nhiên, việc huy động lực lượng tư vấn và thiết kế, đặc biệt là sử dụng các chuyên gia trong nước, sẽ là thách thức lớn nếu chỉ dựa vào đội ngũ quốc tế.
Để đẩy nhanh tiến độ, TEDI đề xuất cơ chế đặc thù, cho phép chủ đầu tư lập thiết kế FEED thay cho thiết kế cơ sở, qua đó rút ngắn thời gian thực hiện.
Giai đoạn 2: Thi công và mua sắm thiết bị (2027-2035)
Giai đoạn hai bao gồm việc thi công, mua sắm thiết bị và triển khai công nghệ. Công tác giải phóng mặt bằng với quy mô 10.800 ha, liên quan đến 20 tỉnh thành, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Việc phối hợp chặt chẽ giữa các bên sẽ quyết định thành bại của giai đoạn này.
Để đảm bảo tiến độ và chất lượng, các đơn vị sẽ áp dụng công nghệ BIM từ khảo sát đến thiết kế. TEDI nhấn mạnh cần tận dụng tối đa lực lượng xây lắp trong nước để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả.
Giai đoạn 3: Vận hành thử và khai thác thương mại
Giai đoạn cuối cùng tập trung vào việc vận hành thử nghiệm hệ thống, đánh giá an toàn và đưa vào khai thác thương mại. Theo ông Sơn, đây là giai đoạn thường gặp nhiều khó khăn, đặc biệt trong việc đảm bảo tính đồng bộ của các hệ thống. Kinh nghiệm từ các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM sẽ hỗ trợ quan trọng cho quá trình thực hiện.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có quy mô lớn, với chiều dài 1.541 km, đi qua 20 tỉnh thành. Quốc hội yêu cầu hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi vào năm 2025 và cơ bản hoàn thành dự án năm 2035. Việc triển khai dự án không chỉ đòi hỏi nguồn vốn lớn (67 tỷ USD) mà còn cần cơ chế chính sách đặc thù để huy động nguồn lực, từ việc giải phóng mặt bằng đến chuyển giao công nghệ.
Theo Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trần Hồng Minh, Bộ sẽ xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và cơ chế tài chính phù hợp để đảm bảo tiến độ. Các đơn vị chủ quản cũng cần tập trung phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ và phối hợp chặt chẽ với địa phương để khắc phục các khó khăn.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam không chỉ là bước đột phá về hạ tầng giao thông mà còn là nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội. Với sự phối hợp nhịp nhàng từ các bộ, ngành và địa phương, cùng những giải pháp phù hợp, dự án kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng mới cho giao thông Việt Nam trong tương lai.
Ba giai đoạn triển khai đường sắt tốc độ cao Bắc Nam: Tiến trình và thách thức
